نفس در عالم عرفان مراتب و درجات مختلفی دارد. چنانکه در وجود هر کسی این درجات را می توان سراغ گرفت. از مهمترین مسائلی که می توان در این حوزه بررسی کرد، مقایسه تطبیقی میان برداشت عرفای مختلف در باب مراتب نفس و مفاهیم مربوط به آن است. این مفاهیم هم در مثنوی و هم در کشف المحجوب بسیار به کار برده شده اند و هر یک از نویسندگان عارف، از یک سو با دیدگاه خود و از سوی دیگر بر اساس سنت فکری عرفانی به این مسئله پرداخته اند. در این پایان نامه به زمینه های شباهت و تفاوت این مفهوم در این دو اثر پرداخته شده است.
