با گسترش اینترنت و فناوریهای ارتباطی دیجیتال، نوع جدیدی از قلدری به نام قلدری سایبری شکل گرفته که از مهمترین چالشهای رفتاری نوجوانان در فضای مجازی محسوب میشود. این پژوهش با هدف پیشبینی قلدری سایبری بر اساس مسئولیتپذیری و شناخت اجتماعی با میانجیگری سواد رسانهای در دانشآموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان کمیجان انجام شد. جامعهی آماری شامل تمامی دانشآموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم این شهرستان در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ بود که از میان آنها ۲۳۵ نفر به روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها شامل پرسشنامهی تجربه قلدری–قربانی سایبری آنتونیادو و همکاران (۲۰۱۶)، مقیاس مسئولیتپذیری دانشآموزان لوئیس (۲۰۰۱)، پرسشنامهی شناخت اجتماعی نجاتی و همکاران (۱۳۹۷) و آزمون سواد رسانهای جوانان شهر تهران قربانی و همکاران (۱۳۹۵) بود. تحلیل دادهها با روش مدلیابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که مسئولیتپذیری و شناخت اجتماعی بهطور معناداری قلدری سایبری را پیشبینی میکنند (P<0.05). همچنین، سواد رسانهای تأثیر مستقیم و معناداری بر قلدری سایبری داشت (P<0.05). بررسی نقش میانجی نشان داد که سواد رسانهای، میانجی معناداری در رابطهی بین شناخت اجتماعی و قلدری سایبری است (P<0.05)، اما در رابطهی بین مسئولیتپذیری و قلدری سایبری این نقش معنادار نبود (P>0.05). بهطور کلی، این یافتهها نشان میدهد که اگرچه مسئولیتپذیری و شناخت اجتماعی نقش مهمی در پیشبینی قلدری سایبری دارند، اما تأثیر شناخت اجتماعی از طریق سواد رسانهای نیز قابولتوجه است. این نتایج بر اهمیت درک عوامل شناختی و رسانهای مؤثر بر قلدری سایبری تأکید دارد و میتواند به گسترش چارچوبهای نظری مرتبط با این پدیده در فضای مجازی کمک کند.
