پایاننامهی حاضر با بهرهگیری از رویکرد زیباییشناختی ماریا نیکولایوا، عناصر بنیادین داستانهای فانتزی از جمله پیرنگ، کنشهای روایی، ساختار، شخصیتپردازی و روایتگری را بررسی و تحلیل میکند. روش مطالعه توصیفی_تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانهای است. جامعهی آماری شامل نمونههایی از آثار نویسندگان ایرانی، یعنی «جمعه در محاصرهی کارآگاهان»، «طلسم شهر تاریکی»، و «تاک، روباه کوچک» و نمونههایی از آثار نویسندگان انگلیسیزبان، یعنی «جادوگرها»، «سرزمین دور» و «هلوی غولپیکر» است. ساختار این مطالعه در چهار فصل سازمان یافته است: فصل نخست دربرگیرندهی طرح مسئله، پیشینهی تحقیق، اهمیت، روش و پرسشهای کاوش است؛ فصل دوم به تبیین نظریهی زیباییشناختی ماریا نیکولایوا بهعنوان چارچوب نظری اختصاص دارد؛ در فصل سوم به بررسی تطبیقی عناصر زیباییشناختی و ساختارهای روایی در شش داستان منتخب پرداخته شده است و در نهایت فصل چهارم به جمعبندی یافتهها، پاسخ به پرسشها و ارائهی پیشنهادهایی برای تحقیقهای آینده اختصاص یافته است. معیار انتخاب این داستانها فانتزی بودن آنها و حضور مؤلفههای زیباییشناسی مورد نظر نیکولایوا در آنهاست. این بررسی نشان میدهد که در هر دو زبان، مولفههای فانتزی مانند کنشهای فراطبیعی، سفر قهرمان و شخصیتهای جادویی حضوری برجسته دارند؛ اما تفاوتهایی در نحوهی بازنمایی تخیل، سبک روایت و هدفگذاری آموزشی_زیباییشناختی آثار دیده میشود، به گونهای که آثار فارسی بیشتر بر پیوند با سنتهای فرهنگی و پیامهای اخلاقی_آموزشی تمرکز دارند؛ در صورتی که آثار انگلیسی بر جنبههای سرگرمکننده و آفرینش جهانی مستقل و تخیلی تاکید بیشتری میورزند. در نهایت این کاوش نشان میدهد که ادبیات فانتزی میتواند در تقویت تخیل، رشد ذهنی و پرورش کودکان و نوجوانان نقش بسزایی ایفا کند. همچنین نتایج این بررسی بر اهمیت تلفیق نگاه زیباییشناختی و تحلیل محتوای بینافرهنگی برای درک ژرفتر ادبیات کودک و نوجوان تاکید دارد. توجه به مولفههای زیباییشناختی در کنار اهداف تربیتی میتواند به غنای ادبیات کودک و نوجوان کمک کند.
