در میان آثار هنری، پارهای از کنشهای خلاقانۀ هنرمندان معطوف به بازنمایی برخی از پدیدهها شدهاست که در نگاه معمولِ بسیاری از ناظران و حتی مشاهدهگران هنرمند، واجد هیچگونه ارزش زیباشناختی نبودهاند. در مقالۀ حاضر، با این فرض که بهکارگیری زشتیها در این آثار کارکردها و مزایایی داشتهاست، بررسی شده که چرا و به چه اهدافی بعضی هنرمندان در آثارشان از پدیدههای نازیبا/زشت استفاده کردهاند. بهاینمنظور، کوشش شده دادهها دربارۀ انواع کارکردهایی که ممکن است انعکاس زشتیها در فرآوردههای زیباشناختی ایجاد کنند، با جستوجو و مطالعۀ مهمترین آرا و نظریههای زیباشناختی در منابع کتابخانهای گردآوری و به روش توصیفی-تحلیلی، دستهبندی گردند و به نمونههایی از چنین کارکردهایی در آثار هنری نیز اشاره شود. استقرای شواهد به این نتایج و دستاوردها منتج شدهاست که پدیدههای زشتانگاشتهشده در آثار هنری عموماً و عمدتاً بنا به سه کارکرد و قابلیت اصلی زیباشناختی، معرفتشناختی و روانشناختی و در راستای برآوردن سه دسته نیاز و مقصود اخلاقی، تبلیغاتی و تفننی به کار گرفته میشوند. در فایده و ضرورت تحقیق حاضر گفتنی است که توجه به این کارکردهای پدیدههای زشت، افزون بر آنکه ممکن است در تولید آفرینشهای هنری به کار بیاید، به لزوم درنظرگیری امکانات استفاده از زشتیها در نقادی و داوری آثار نیز توجه میدهد.
