چکیده دانش های تراجم و رجال در ابتدا ذیل دانش تاریخ قرار میگرفت. بعدها در اثر عواملی دو دانش مذکور از دانش تاریخ جدا گردید و هویت مستقلی یافتند. در قرن یازدهم دانش رجال از دانش تراجم جدا گردید. دانشهای تراجم و رجال به عنوان ابزارهای مهم برای شناسایی شخصیتهای علمی و دینی مطرح بودهاند. اما با گذر زمان، این علوم با مشکلاتی مواجه شدهاند که یکی از آنها پدیده «دوتنانگاری » است. این مشکل باعث میشود تا برخی ویژگیها و کارکردها به اشتباه به شخصیتهای مختلف نسبت داده شود. این مقاله با هدف شفافسازی و آسیبشناسی این پدیده به ویژه در مورد سیدمحسن عراقی، معروف به حاج آقامحسن اراکی و حاج سیدمحسن کزازی عراقی، به بررسی منابع موجود میپردازد. در این تحقیق، ابتدا ضرورت این بحث و اهمیت تفکیک هویتهای تاریخی بیان میشود. روش تحقیق، مستند به منابع اصیل و معاصری است که به تفکیک شخصیتهای مورد بررسی کمک میکند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که هر یک از این شخصیتها هویتی مستقل دارند اما به دلیل اشتراک نام، به اشتباه به عنوان یک نفر دیگر نیز تلقی شدهاند. در پایان، این مقاله به نقد تراجم نگاری میپردازد و دلایل و مستنداتی را برای تأیید ادعای خود ارائه میدهد، بهگونهای که نشان دهد چگونه برخی منابع تاریخی به اشتباه این دو شخصیت را با هم اشتباه گرفتهاند و چهار نفر را بهعنوان دو شخصیت شناسایی کردهاند. هدف نهایی این مقاله، اصلاح و شفافسازی هویتهای علمی در آثار تراجم و رجال است تا از تکرار اشتباهات مشابه جلوگیری شود.
