سید مهدی طالبی

خانواده Lamiaceae یکی از بزرگترین و متمایز ترین خانواده گیاهان گلدار است که حدود 220 جنس و تقریبا 4000 گونه در سراسر جهان دارد. این خانواده دارای یک توزیع تقریبا جهان وطنی است. بعضی از جنس های این خانواده مانند Nepeta تنوع زیادی در منطقه مدیترانه دارند . خانواده Lamiaceae در ایران با 46 جنس و 410 گونه و زیر گونه،دارای تنوع و توزیع بسیار زیادی در ایران است. از این گونه ها، 124 گونه و زیر گونه در ایران بومی هستند. جنس Nepeta یکی از بزرگترین جنس های خانواده نعنا بوده که تقریبا از 250 گونه تشکیل شده است. این گیاهان معطر به صورت طبیعی در ایران می رویند و تا کنون حدود 79 گونه از این جنس در ایران گزارش شده است. چون همیشه طبقه بندی گیاهان با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی امکان پذیر نیست، بنابراین در این پژوهش علاوه بر مطالعات ریخت شناسی، صفات تشریحی، گرده شناسی و فیتوشیمی برای شناسایی و تشخیص گونه ها و جمعیت های جنس Nepeta در ایران استفاده شد. 23تاکسون( 35 جمعیت) Nepeta که شاملN. fissa, N. helotropifolia, N. cataria, N. sessilifolia, N. bracteata, N. saccharata, N. meyeri, N. pogonosperma, N. racemosa, N. mirzayanii, N. hauschenectii, N. ispahnica, N. menthoides, N. wettstnii, N. lasiocephala, N. crassifolia, N. kotchyi var. persica, N. binaludensis, N. glomerulosa, N. satureioides N. ucranica, N. pungens می باشند. از هرگونه دو یا سه جمعیت که از نقاط ختلف ایران جمع آوری شدند و با استفاده از منابع معتبر شناسایی شدند.76 صفت کیفی و کمی شامل 40 صفت مورفولوژی، 21صفت تشریحی، 15 صفت گرده شناسی و صفات فیتوشیمیایی با استفاده از روش های آماری مناسب بررسی گردیدند. نتایج آنالیز آماری داده های مورفولوژی نشان داد که صفات مورفولوژیکی کمی بین گونه های مورد مطالعه متفاوت بوده و آزمون ANOVA تغییرات معنی داری برای تمام ویژگی های مورد مطالعه، به استثنا تعداد گل درهر چرخه گل آذین، نشان داد. همبستگی مثبت و منفی بین صفات مورفولوژیکی مختلف یافت شد. نتایج مطالعات فیتوشیمی(اسانس) نشان داد که ترکیبات ,1,8-Cineole ,Phytol E-,Caryophyllene ,Z-β-Farnesene ,Germacrene D ,Caryophyllene Oxide ,β-Pinene در اکثر گونه های مورد مطالعه وجود داشت و جز اصلی اسانس در گونه های مورد مطالعه بود. نتایج آنالیز آماری UP