سید مهدی طالبی

جنسMarrubium متعلق به خانواده نعنا است. گونه های این جنس گیاهان علفی بوده و جزئ عناصر گیاهی نواحی جغرافیای گیاهی ایرانو-تورانی و مدیترانه ای قلمداد می شوند. تعداد کل تاکسون های این جنس حدود 40 عدد است که 11 گونه آن به طور طبیعی در ایران می رویند. این مطالعه در دو قسمت بین گونه ای و درون گونه ای انجام شد. در مطالعات بین گونه ای، صفات ریخت شناسی، ساختار تشریحی برگ و ساقه، تنوع ژنتیکی و فیلوژنی شش گونه از این جنس مورد بررسی قرار گرفت. صفات ریخت شناسی بین گونه های مورد مطالعه متفاوت بود. آنالیز آماری ANOVA تغییرات معنی داری را برای صفات ریخت شناسی کمی مورد مطالعه در بین گونه ها نشان داد. گونه های مورد مطالعه در درختچه ها و نمودار های ریخت شناسی از یکدیگر جدا شدند.PCA-BIPLOT نشان داد که تعدادی از گونه ها دارای صفات شاخصی هستند که در شناسایی آنها مفید هستند. بعد از بررسی دقیق صفات ریخت شناسی در گونه های مورد مطالعه شرح صفات ریخت شناسی آنها اصلاح گردید. مطالعه تشریحی ساقه و برگ گونه ها با میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت . آزمون ANOVA تفاوت معنی داری را بین تعداد اندکی از صفات تشریحی کمی ساقه نشان داد ولی این آزمون تفاوت معنی داری را بین اغلب صفات تشریحی کمی ساختار برگ نشان داد. در بررسی تنوع ژنتیکی بین گونه ای با تکنیک ISSR، آزمون AMOVA تغییرات ژنتیکی معنی داری را بین گونه های مورد مطالعه جنس Marrubium نشان داد. 65% از تنوعات موجود بین گونه ها و بقیه در داخل گونه ها مشاهده شد. گونه های مورد مطالعه در نمودار ها و درختچه های حاصل از داده های ISSR از یکدیگر جدا شدند. در مبحث فیلوژنی از مارکرهای ITS و CP استفاده شد. گونه های مورد مطالعه در درختچه های فیلوژنی از یکدیگر جدا شدند. نحوه آرایش گونه ها در درختچه های این تکنیک ها متفاوت بود. در مطالعات درون گونه ای صفات ریخت شناسی و ساختار ژنتیکی جمعیت های دو گونه M. parviflorum و M. cuneatum مورد بررسی قرار گرفت. صفات ریخت شناسی کمی و کیفی اندام های رویشی و زایشی افراد شش جمعیت از گونه M. cuneatum مورد بررسی قرارگرفت. آزمون ANOVA تفاوت معنی داری در اغلب صفات ریخت شناسی کمی نشان داد. این جمعیت ها در نمودار های ریخت شناسی به دو گروه شاخص تقسیم شدند. همچنین در بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت ها ،آزمون AMOVA تغییرات ژنتیکی معنی داری را بین