سید احمد میرمحمدتبار

هدف از تحقیق حاضر بررسی آسیب های فضای مجازی در دانش آموزان متوسطه اول شهر اراک و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن بوده است. برای بررسی موضوع از روش‌های کیفی و کمی استفاده شد. ابتدا بخش کیفی تحقیق انجام شد و هدف از این بخش شناسایی مهم‌ترین آسیب های فضای مجازی در دانش آموزان و دلایل بروز این آسیب‌ها بود. برای تحقق این اهداف از سه گروه مدیران و مشاوران آموزش و پرورش (16 نفر)، اولیا (10 نفر) و دانش آموزان متوسطه اول شهر اراک (14 نفر) مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته گرفته شد. داده‌های بخش کیفی، با روش تحلیل مضمون و نرم افزار Maxqda تحلیل شدند. بعد از بخش کیفی، بخش کمی با روش توصیفی (همبستگی و پیمایشی) انجام شد. جامعه آماری بخش کمی، دانش آموزان متوسطه اول شهر اراک بودند که 715 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی طبقه‌ای و خوشه‌ای چند مرحله ای بود. ابزار جمع آوری اطلاعات در این بخش پرسشنامه بود. اطلاعات با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.نتایج بخش کیفی نشان می‌دهد که شش دسته‌ی کلی آسیب‌های خانوادگی، آسیب-های تحصیلی، آسیب‌های اجتماعی، آسیب های روانی، آسیب های مذهبی و آسیب های جسمی را می‌توان به عنوان آسیب‌های فضای مجازی دانش‌آموزان در نظر گرفت. دو دسته‌ی دلایل خانوادگی و اجتماعی به عنوان مهم‌ترین دلایل ایجاد آسیب های فضای مجازی مطرح شدند. نتایج بخش کمی نشان می‌دهد که میانگین متغیر آسیب های فضای مجازی در حد 2.49 از 5 می‌باشد که این حکایت از این دارد که میزان متغیر آسیب های فضای مجازی در حد متوسط قرار دارد. در بین ابعاد این متغیر، بیشترین میانگین به ابعاد آسیب‌های مذهبی، روانی و تحصیلی به ترتیب با 2.86، 2.77 و 2.49 تعلق دارد و کمترین میانگین به آسیب‌های جسمی، خانوادگی و اجتماعی به ترتیب با 2.15، 2.29 و 2.39 مربوط می‌شود. راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت این آسیب ها در سه دسته‌ی راهکارهای خانوادگی، اجتماعی و مذهبی مطرح شدند.