بیان مسئله: قالی لیلیان از برندهای مهم قالی ایران و خمین در دوران قاجار است که از پژوهش و معرفی محروم مانده است. امروزه اثری از قالیهای معروف لیلیان در بازارهای داخل یافت نمیشود و طرح مشهور ریحان در خمین نیز بهصورت محدود بافته میشود. از اینرو، در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی دو قالی لیلیان و ریحان از منطقه خمین پرداخته میشود. بنابراین پرسش مطرح شده در پژوهش حاضر این است که ساختار شکلی و زیباشناختی قالی لیلیان و ریحان چگونه است؟ هدف: هدف پژوهش حاضرتحلیل طرحهای لیلیان و بهطور استثنا طرح ریحان، ازحیث شاخصهای فنی و ویژگیهای زیباشناختی، به منظور شناسائی بهتر این دونوع قالی است. روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی و از نوع توصیفی- تحلیلی است. شیوۀ گردآوری دادهها کتابخانهای و از پایگاههای اطلاعاتی معتبر است. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان میدهد که قالی لیلیان اغلب بدون لچک و ترنج و شامل ساختاری منحصربهفرد، متفاوت و متشکل از گل و بوته ها و گلدسته های محرابی و هلالی گون و نیز گلدان های متقارن و وارونه است و معمولاً گلدسته یا گلبوته ای جایگزین فضای لچک ها شده است. در برخی موارد نیز طرحهای لچک و ترنج و ماهی درهم نیز در این نمونهها دیده میشود. قالی لیلیان شامل نقوش گیاهی است و عاری از نقوش جانوری )حیوانی و پرندگان( و انسانی است. همچنین طرح بند ریحان از طرحهای روستای ریحان است که دو نقشمایۀ مهم بَند که مُلّهم از بند )سَد= اِسِل، استل، استخر( بوده و نقشمایۀ بزکوهی که بازتابی از نقوش بزکوهی در سنگنگارههای باستانی منطقۀ تیمره است از آرایههای مهم این طرح است.
