نقشه ماهی درهم، یکی از دیرینه ترین طرح های قالی ایران است که در اکثر مکاتب و کانون های قالی بافی ایران از گذشته، بافته و عرضه شده است. فراهان، یکی از این کانون ها است که از اواسط دوران قاجار توسط تجار تبریزی با قالی های محلی و سپس کلاسیک خود هم چون قالی ساروق به جهان معرفی شد. طرح و نقشه ماهی درهم و در اصطلاح محلی هراتی، یکی از مهم ترین و برجسته ترین نقشه های منطقه فراهان است که در گذشته، در انواع فرم ها و ساختارهای متنوع و گونه گون بافته و عرضه می-شد. در این مقاله سعی بر آن است تا ضمن معرفی نمونه هایی از نقشه ماهی درهم از مناطق مختلف ایران و جهان، انواع فرم-های ماهی درهم در قالی فراهان مورد تحلیل و توصیف قرارگیرد. وجود یازده فرم در نقشه ماهی فراهان، از مهم ترین یافته های این تحقیق است که عبارت است از : ماهی زنبوری، فندقی، آدابی، حیدرزداده، سگ ماهی، مرغ و ماهی، ماهی مشایخی، ماهی لچک و ترنج، ماهی ترنج در ترنج، ماهی سرتاسری(یک سَره) و ماهی کف ساده. این تحقیق از نوع بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها توأمان کتابخانه ای و به طور غالب میدانی است.
