شناسایی و مطالعه تنوع موجود در جمعیت های زنبور عسل یکی از اهداف مهم در اصلاح نژاد زنبور عسل محسوب می شود. این پژوهش به منظور مقایسه ی ویژگی ریخت شناسی جمعیت های زنبورعسل ایرانی در مناطقی از شمال غرب و غرب کشور با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی به اجرا درآمد. برای این منظور زنبورهای کارگر از 111 کلنی متعلق به چهار استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و همدان نمونه برداری شد. از بال جلویی زنبورهای عسل به شیوۀ استاندارد عکس برداری شد و روی تصاویر دوبعدی حاصل به منظور استخراج داده های شکل بال، با روش ریخت سنجی تعداد 19 لندمارک تعریف و رقومی شد. داده های لندمارک پس از آنالیز پروکراست با استفاده از روش های آماری چندمتغیره ی PCA، CVA و CDA و آنالیز خوشه ای تحلیل گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که جمعیت های زنبور عسل در امتداد آذربایجان شرقی به سمت آذربایجان غربی تفاوت های معنی-داری را با توجه به تغییرات ایجاد شده در اقلیم و توپوگرافی نشان می دهند. هم چنین آنالیز تحلیل خوشه ای نشان داد که جمعیت استان اردبیل و همدان کم ترین تفاوت و جمعیت استان های آذربایجان شرقی و غربی بیشترین تفاوت را از نظر شکل ظاهری باهم دارند.
