1403/06/18
محمد افروغ

محمد افروغ

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: https://orcid.org/0000-0002-4866-8232
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: دانشگاه اراک، ساختمان دکتر حسابی، گروه فرش
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
خوانش نگارۀ "نجات یوسف از چاه" بر مبنای رویکرد بیش متنیت
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
نگارگری، هفت اورنگ، یوسف، زلیخا، بیش متنیت، قالی
سال 1402
مجله پژوهشنامۀ گرافیک و نقاشی
شناسه DOI
پژوهشگران محمد افروغ

چکیده

مهم‌ترین محمل‌ها برای مطالعه نظریه‌ها و رویکردهای ادبی، داستان‌های دینی، اساطیری، حماسی و غنایی مصوّر شده‌ در نگارگری است که توأمان از دو نظام تصویری و نوشتاری برخوردار است. پژوهش حاضر به مطالعه، تحلیل و بررسی نگاره نجات یوسف نبی از چاه از نسخه مصوّر هفت ارونگ ابراهیم میرزا و بیش‌متن‌های درون‌رشته‌ای با موضوع براساس رویکرد بیش‌متنیّت از پنج‌گانه‌های ترامتنیت می‌پردازد که هدف آن بررسی، کشف و تحلیل میزان تعاملات و ارتباط میان متن ادبی(شعر) و تصویر و نیز مُداقه در ویژگی‌های دیداری و برگرفتگی این متون است. براین مبنا پرسش اصلی این است که ویژگی‌های دیداری و ساختاری و محتوای نگاره و سایر بیش‌متن‌ها چیست و نحوه تأثیر پذیری نگارگر از متن شعر به چه صورت بوده است؟ خلاصه نتایج نشان می‌دهد که نگارگر در تصویرپردازی نگاره به صورت ضمنی جهان‌بینی و نگرش صوفیانۀ جامی خالق پیش‌متن نگاره را بازتاب داده است. نگارگر و طراح ضمن بُروز دادن خلاقیت و نبوغ خویش در تصویرکردن روایت‌های متنوع و صحنه‌پردازی در فضای خیالی و مثالی نگاره، تا جایی که امکان داشته برمبنای شیوه قراردادی رایج در فرآیند طراحی و نقش‌پردازی به پیش‌متن‌های داستان وفادار مانده‌ و در القای هماهنگی بین متن ادبی و اثر هنری کوشش نموده‌است. هم‌چنین نگارگر و طراح، مضمون اصلی و کانونی یعنی نجات یوسف را نه در مرکزیت نگاره و قالی، بلکه در فضای پیرامون و در فضای پایین آثار قرارداده است. این پژوهش از نوع کیفی و توسعه‌ای، روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و شیوۀ گردآوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای است.