هفشجان، یکی از مهم ترین کانون های تراش و تولید آثار سن گی (سنگ مزار و شیرهای سنگی و ابزار دیگر) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانون های فعال در تولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی (دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، بشمار می آید. این مقاله، پژوهشی است میدانی که باهدف معرفی انواع آثار حجمی و سنگی هفشجان، بررسی، شناسایی و تحلیل جنب ههای زیباشناختی و آگاهی از چیستی و چرایی شکل گیری نقش و نگاره های نق شپردازی شده بر بدنه آ نها، به نگارش درآمده است. سؤال اصلی پژوهش این است که: انواع فرم سنگ مزارها و شیرهای سنگی هفشجان، علت و اسباب شکل گیری آن ها و جنبه های زیباشناختی و آرایه های تزئینی این آثار کدام است و معانی و مضامین آن ها چیست؟ یافته های این پژوهش مبتنی بر بررسی های میدانی است که برخی از آن ها عبارت است ا ز: آثار سنگی هفشجان در گذشته شامل سنگ مزارها و شیرهای سنگی بود، لیک امروزه علاوه بر تولید نوآورانه این، آثار کاربردی متنوع (انواع ظروف) و تزئینی (انواع شیرهای سنگ ی)، نیز تولید م یشو د. آفرینش شیرها در گذشته صرفاً جنبه یادبودی داشته و صرفاً دارای فرم انتزاعی به صورت ایستاده یا کمی به پشت خوابیده و دارای چهره ای آرام و خنثی و جثه ای کوچک و متوسط و اغلب همراه با تزئین بو د. اما شیرهای امروزی به دو نوع قدیمی (انتزاعی) و جدید (با شکل طبیعی و به صورت محدود انتزاع ی)، به صورت ایستاده یا نشسته، دارای چهره ای خشمگین و اغراق شده و اغلب بدون تزئین، تقسیم بندی می شود. تحقیق حاضر از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری داد هها، کتابخانه ای و میدانی است.
