بیان مسأله: دستبافته و دست‌مال‌های ترکمن، ساحتی از هنرهای بومی هستند که ضمن مرتفع ساختن نیازهای زندگی و برجسته‌سازی هویت هنری، محملی برای آشکارسازی باورها از طریق بازنمایی نقوش انتزاعی و تجریدی بوده‌است. نکته حائز اهمیت در این آثار، اهمیت و اهتمام ویژه به جنبه معناشناختی و باورمحوری نقوش، در کنار بُعد زیباشناختی است. این مسأله در سایر جوامع عشایری، به نسبت کم‌تر است. برجسته‌ترین بخش زندگی در جامعه ترکمن، حضور باورها، آیین‌ها و آموزه‌های باستانی(شِمنی) و دینی است که از طریق آثار هنری و به سبک تجریدی بر مخاطب عرضه می‌شود. از این‌رو، مطالعه جهان‌بینی بافنده ترکمن که در قالب انواع نگاره‌ها در دست‌بافته‌ها و دست‌مال‌ها نقش‌پردازی شده، از طریق رویکرد مردم‌شناسی هنر میسر است. رسالت این رویکرد، مطالعه، فهم و درک محتوای آثار هنری، در بستر فرهنگی جامعه آفرینندگان آن است. بنابراین پرسش اصلی پژوهش این است که نقوش دست‌بافته‌ها و دست‌مال‌های ترکمن از دیدگاه مردم‌شناسی هنر، دارای چه ویژگی‌هایی هستند و چگونه می‌توان از گذار این دیدگاه و زمینه‌های فرهنگی ترکمن به فهم معنایی و زیبایی آن‌ها، پی‌برد؟ هدف پژوهش: مطالعه و فهم نقوش دست‌بافته‌ها و دست‌مال‌های ترکمن از منظر فرهنگ جامعه بافنده ترکمن است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی و توسعه‌ای، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای است. نتیجه‌گیری: نتیجه‌گیری حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که سبک غالب نقش‌پردازی نقوش تجریدی(عدم شباهت به مصداق بیرونی) است تا انتزاعی. هم‌چنین نقوش پیش از آن‌که جنبه زیباشناختی(تزئین و آراستن)، داشته باشند، با تکیه بر عقاید و باورها، آفریده می‌شوند و وجه نمادین و معناشناختی دارند. عمده نقوش شامل دسته نقوش محافظ(دعا، تعویذ، طلسم، خمتاز، بازوبند)، قوچک، پرندگان محلی و گل(گول، ترنج) هستند که در هر ایل و قبیله دارای نشان و فرمی خاص است. هم‌چنین دست-بافته‌ها دارای کارکردهای ویژه‌ای هستند.
