مهدی یزدانی

پل‌های قوسی بنایی به تعداد زیادی در شبکه ریلی ایران موجود هستند که عمر بیشتر آنها بیش از هشتاد سال است. این سازه‌ها اگرچه تحت اثر بارهای سرویس (قائم) عملکرد خوبی را از خود نشان داده‌اند، اما برای بارهای زلزله (جانبی) طراحی نشده‌اند. کشور ایران به عنوان ششمین کشور لرزه‌خیز دنیا شناخته می‌شود، بنابراین بررسی عملکرد لرزه‌ای این سازه‌ها برای بدست آوردن سطوح عملکرد آنها امری ضروری به نظر می‌رسد تا در صورت نیاز این سازه‌ها تقویت، و یا از رده خارج شوند. شبکه راه‌آهن ایران در حدود 30000 پل دارد که از میان آنها در حدود 3000 پل قوسی بنایی وجود دارد. بنابراین، در پژوهش حاضر با دسته‌بندی پل‌های قوسی بنایی موجود در شبکه راه‌آهن ایران، به بررسی تاثیر پارامترهای هندسی پل‌های قوسی بنایی تحت اثر زلزله‌های نزدیک و دور از گسل و همچنین، براساس نقشه پهنه‌بندی لرزه‌ای آیین‌نامه‌های لرزه‌ای کشور پرداخته شده است. مطابق نقشه پهنه‌بندی لرزه‌ای و گسل‌های فعال ایران، نتایج نشان می‌دهد که در حدود 20 درصد از پل‌های قوسی بنایی در یک ناحیه لرزه‌خیز با پتانسیل بسیار بالا یعنی شتاب بیش از 0/30g و فاصله کمتر از 5 کیلومتری از گسل قرار دارند و باید به آنها توجه ویژه‌ای داشت.