ازگیل (Mespilus germanica L.) یکی از میوه هایی است که دارای ارزش غذایی و دارویی بالایی می باشد. در مطالعه حاضر، تنوع مورفولوژیکی 103 ژنوتیپ از این گونه در استان گلستان و سمنان مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر صفات اندازه گیری شده دارای تنوع قابل ملاحظه ای می باشند. طول میوه در دامنه 91/14 تا 68/23 میلی متر و عرض میوه در دامنه 21/14 تا 46/23 میلی متر قرار داشتند. همچنین، وزن 10 عدد میوه از 15 تا 87/55 گرم متغیر بود. عملکرد میوه دارای همبستگی مثبت و معنی دار با قدرت رشد درخت، اندازه تاج و شاخه دهی بود، در حالی که، این صفت با پاجوش دهی همبستگی منفی نشان داد. آنالیز به عامل ها (PCA) صفات را در 11 عامل قرار داد که 48/74 درصد از واریانس کل را توجیه نمودند. دندروگرام به دست آمده بر اساس صفات اندازه گیری شده، ژنوتیپ ها را در دو گروه متفاوت قرار داد. نتایج نشان داد که جمعیت های بومی ازگیل تنوع قابل ملاحظه ای دارند و منبع ژنتیکی مهمی می باشند. لذا، حفاظت از این خزانه ژنی با ارزش در اولویت می باشد.
